Theo số liệu từ BHXH Thạch Hà, trong gần 4 tháng đầu năm 2022, toàn huyện có trên 250 người đề nghị giải quyết chế độ BHXH 1 lần, tăng 25% so với cùng kỳ năm trước. Việc người lao động lựa chọn hình thức thanh toán BHXH 1 lần vừa ảnh hưởng đến thực hiện mục tiêu tăng diện bao phủ BHXH theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW, vừa mất đi cơ hội hưởng lương hưu khi số người này hết tuổi lao động. Để tìm hiểu rõ hơn vấn đề này, Phóng viên Trung tâm Văn hoá - Truyền thông huyện Thạch Hà đã có cuộc trao đổi với ông Trần Danh Hướng - Giám đốc BHXH huyện về một số nội dung như sau:
Phóng viên: Thưa ông, chính sách BHXH được Đảng và Nhà nước xác định là một trong những “trụ cột” của an sinh xã hội, ông có thể nêu một số khái quát về ý nghĩa, giá trị của chế độ hưu trí theo quy định của Luật BHXH hiện hành.
Ông Trần Danh Hướng: Theo quy định của Luật BHXH hiện hành, người lao động (NLĐ) tham gia BHXH để lúc về già hưởng lương hưu, đảm bảo cuộc sống và được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí để được chăm sóc sức khỏe. Đây là bản chất nhân văn của chính sách, là chính sách hỗ trợ thiết thực cho NLĐ. Thời gian đóng BHXH chính là thành quả “vô giá” của quá trình lao động, là một khoản tích lũy quan trọng của bản thân khi còn sức khỏe, còn thu nhập để dành khi về già. NLĐ có lương hưu, đồng nghĩa với việc sẽ có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng bảo đảm cuộc sống khi về già, giúp NLĐ tự chủ hơn trong cuộc sống của mình, không phải lệ thuộc vào gia đình và xã hội.
Phóng viên: Ông có thể cho biết thêm, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu hàng tháng, người tham gia BHXH còn được hưởng chế độ nào khác không?
Ông Trần Danh Hướng: Khi NLĐ đủ điều kiện nghỉ hưu, ngoài lương lưu hàng tháng còn được cấp thẻ BHYT miễn phí (với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu để thực hiện khám chữa bệnh, không phải lo lắng khi không may bị ốm đau, bệnh tật. Lương hưu được Nhà nước điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế hằng năm. Vì vậy, người hưởng lương hưu luôn được bảo toàn giá trị, không bị rủi ro khi đồng tiền mất giá. Khi NLĐ qua đời, người lo mai táng sẽ được hưởng trợ cấp mai táng (bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm mất) và thân nhân NLĐ sẽ được hưởng trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng nếu đủ điều kiện theo quy định.
Phóng viên: Ông có thể nêu một số thiệt thòi khi NLĐ lựa chọn nhận trợ cấp BHXH 1 lần?
Ông Trần Danh Hướng: Khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có điều kiện vật chất đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già, không có cơ hội ổn định cuộc sống. Đặc biệt, sẽ mất đi quyền lợi được cấp thẻ BHYT miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, trong khi ở độ tuổi này họ thường xuyên đau ốm càng phải chăm sóc sức khoẻ. Họ còn mất đi chế độ tử tuất như tiền mai tang phí, chế độ tuất 1 lần, thậm chí là trợ cấp tuất hàng tháng cho thân nhân (cho con dưới 18 tuổi, vợ/chồng, bố mẹ hết tuổi lao động theo quy định). Việc NLĐ nhận BHXH 1 lần đồng nghĩa với việc họ tự tước bỏ quyền được đảm bảo an sinh xã hội của bản thân và tự rời bỏ khỏi hệ thống an sinh xã hội của Nhà nước.
Phóng viên: Đề nghị ông nêu cụ thể hơn một số thiệt thòi khi nhận BHXH 1 lần so với số tiền đã đóng BHXH của NLĐ?
Ông Trần Danh Hướng: NLĐ nhận BHXH 1 lần sẽ phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn. Với mức 22% tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng của 1 NLĐ là 6,64% tháng lương; trong khi mức hưởng BHXH 1 lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu nhận BHXH 1 lần, NLĐ sẽ bị thiệt khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và 0,64 tháng lương với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Nếu so sánh với việc tích lũy thời gian để hưởng lương hưu, thì thiệt thòi là không tính hết được. Ngoài ra, khi NLĐ đã hưởng BHXH 1 lần, nếu tiếp tục quay lại tham gia BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó, dẫn đến NLĐ có thể không đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động hoặc nếu đủ điều kiện thì mức lương hưu cũng không cao.
Phóng viên: Nhiều người lao động còn phân vân là khi thôi việc, không tham gia BHXH, nếu không nhận BHXH 1 lần, thì thời gian tham gia BHXH có được đảm bảo quyền lợi về sau hay không?
Ông Trần Danh Hướng: Trường hợp khi NLĐ thôi việc, chấm dứt hợp đồng lao động, không còn tham gia BHXH bắt buộc, thì thời gian đã đóng BHXH tiếp tục được bảo lưu. Khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện, được nhà nước hỗ trợ tiền đóng trên mức đóng BHXH hằng tháng bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn để được cộng nối thời gian tham gia BHXH trước đó để hưởng chế độ hưu trí. Thời gian đóng BHXH càng nhiều thì mức hưởng sẽ càng cao.
Xin cảm ơn ông!